Χολή : Προβλήματα στην χοληδόχο κύστη & λαπαροσκοπική αντιμετώπιση

1)Τι είναι η χολή;

Η χοληδόχος κύστη (κοινώς χολή) είναι ένα όργανο σχήματος αχλαδιού, που βρίσκεται κάτω από τη δεξιά πλευρά του ήπατος. Η κύρια λειτουργία της είναι να μαζεύει τη χολή (μέρος του πεπτικού υγρού) που παράγεται από το ήπαρ.

Το υγρό αυτό απελευθερώνεται από την χοληδόχο κύστη μετά από κάθε γεύμα προκειμένου να βοηθήσει στην πέψη των λιπαρών κυρίως τροφών και έπειτα προωθείται στο δωδεκαδάκτυλο (μέρος του λεπτού εντέρου) μέσω του χοληδόχου πόρου.

2)Τι είναι η χολολιθίαση;

Χολολιθίαση είναι η παρουσία χολόλιθων, δηλ πετρών στην χοληδόχο κύστη (πέτρα στη χολή). Σχηματίζονται κυρίως από χοληστερόλη και χολικά άλατα και εμφανίζονται συχνότερα στο γυναικείο φύλο (3:1).

3) Πώς  δημιουργούνται οι πέτρες στη χολή;

Η αιτία δημιουργίας τους είναι άγνωστη, γι’αυτό και δεν μπορεί κανείς να δράσει προληπτικά. Παράγοντες που μπορούν να συντελέσουν στην δημιουργία τους μέσα στην χολή είναι η παχυσαρκία, η απότομη αλλαγή σωματικού βάρους (κατόπιν δίαιτας), η υπερχοληστεριναιμία, η εγκυμοσύνη, η ποιότητα- πυκνότητα του ιζήματος της χολής κ.τ.λ. Το τοίχωμα της χοληδόχου κύστεως κρατάει διαλυτή τη χολή μέσω κάποιων ουσιών που παράγει. Όταν επέρχεται ανισορροπία στην παραγωγή αυτών των ουσιών, τότε η χολή σχηματίζει κρυστάλλους χοληστερίνης οι οποίοι καθιζάνουν σχηματίζοντας ίζημα και εντέλει πέτρες.

4) Τι είναι οι πολύποδες στη χολή; Έχουν σχέση με τις πέτρες;

Ο πολύποδας είναι μια εκβλάστηση εντός της χοληδόχου κύστεως που εξορμάται από το τοίχωμά της και συνήθως αυξάνει σε μέγεθος με την πάροδο του χρόνου. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για χοληστερινικούς πολύποδες οι οποίοι έχουν την ίδια σύσταση με τους χολόλιθους με τη διαφορά ότι είναι κολλημένοι στο τοίχωμα της χολής και δεν αλλάζει η θέση τους με τη μετακίνηση του ασθενούς γεγονός που φαίνεται κατά τη διάρκεια ενός υπερήχου κοιλίας. Υπάρχουν όμως και πολύποδες που λέγονται αδενοματώδεις και πρέπει να αφαιρούνται το συντομότερο δυνατό γιατί αποτελούν κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου της χοληδόχου κύστεως. Είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε τη φύση του πολύποδα απο τις διάφορες εξετάσεις γι’ αυτό και συστήνουμε την αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως (χολή) αν ο πολύποδας ξεπεράσει τα 7mm σε μέγεθος ή διαπιστώνεται η παρουσία πολλαπλών πολυπόδων οι οποίοι τείνουν να αυξάνονται κάθε χρόνο.

5) Τι προβλήματα προκαλούν οι πέτρες στη χολή;

Αν οι πέτρες εμποδίσουν την ροή της χολής έξω από την κύστη αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διογκώνεται η χοληδόχος κύστη και να προκαλείται οξύς πόνος στο δεξιό μέρος της κοιλιάς κάτω από τα πλευρά (δεξιό υποχόνδριο) ή και στο επιγάστριο (περιοχή στομάχου). Ο πόνος (κωλικός χολής) λόγω της πέτρας μπορεί να διαρκέσει από 15 λεπτά έως και έξι ώρες και να προκαλέσει έμετο οδηγώντας πολλές φορές τον ασθενή στο νοσοκομείο. Αν η πέτρα δε μετακινηθεί και συνεχίζει να εμποδίζει τη ροή της χολής, ο πόνος συνεχίζεται και δημιουργείται φλεγμονή που λέγεται οξεία χολοκυστίτιδα όπου εκτός από τον πόνο και τους εμέτους εμφανίζεται και πυρετός. Επιπρόσθετα, αν ο χολόλιθος μετακινηθεί και αποφράξει τον χοληδόχο πόρο, προκαλείται ίκτερος (=κιτρίνισμα του δέρματος) και συχνά φλεγμονή που λέγεται οξεία  χολαγγειίτιδα και συνοδεύεται από υψηλό πυρετό με ρίγος. Τέλος, σε περίπτωση που η πέτρα προχωρήσει και φράξει τον παγκρεατικό πόρο προκαλείται φλεγμονή στο πάγκρεας που λέγεται οξεία παγκρεατίτιδα και εκδηλώνεται με ανυπόφορο πόνο στην άνω κοιλιά με αντανάκλαση πίσω στη μέση (οσφύ), εμέτους και πυρετό.

6) Τι πρέπει να κάνω αν έχω τα παραπάνω συμπτωματα;

Η πιο σωστή αντιμετώπιση είναι να απευθυνθούμε στον οικογενειακό μας γιατρό ο οποίος θα μας παραπέμψει σε γενικό χειρουργό. Όταν ο πόνος εμμένει και συνοδεύεται από πυρετό ή ίκτερο είναι τις περισσότερες φορές αναγκαία η νοσηλεία σε νοσοκομείο και ενδεχομένως επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Αν η διάγνωση και η αντιμετώπιση δεν είναι άμεσες τότε η ζωή του ασθενούς μπορεί να κινδυνεύσει λόγω επέκτασης της φλεγμονής και σήψης.

7) Αν δεν έχω συμπτώματα κινδυνεύω;

Εκτός των παραπάνω συμπτωμάτων, υπάρχουν περιπτώσεις που η χολολιθίαση (πέτρες στη χολή) είναι ασυμπτωματική ή εκδηλώνεται ως μια ήπια δυσπεψία (φούσκωμα στο στομάχι). Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, όμως, η χολή πάσχει και μπορεί να προκαλέσει τα ανωτέρω προβλήματα σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό που ξεπερνά το 33% (1 στους 3 ασθενείς).

8) Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση της χολολιθίασης γίνεται αρχικά με την κλινική εξέταση της κοιλιάς από έμπειρο χειρουργό. Κατόπιν η διάγνωση επιβεβαιώνεται με το απλό υπερηχογράφημα της άνω κοιλίας και ολοκληρώνεται με κάποιες εξετάσεις αίματος. Το υπερηχογράφημα  θεωρείται το πιο σίγουρο-ασφαλές-ανώδυνο και οικονομικό μέσο διάγνωσης. Άλλες εξετάσεις όπως η αξονική και η μαγνητική άνω κοιλίας είναι χρήσιμες σε περιπτώσεις που το υπερηχογράφημα δεν επιβεβαιώνει τη διάγνωση ή υπάρχουν επιπλοκές από τη νόσο.

9) Πότε αντιμετωπίζεται η χολολιθίαση και γιατί; Αν δεν με πονάει,  βγάζω την χολή;

Από τη στιγμή που διαπιστώνονται πέτρες στη χολή, η χοληδόχος κύστη δυσλειτουργεί και πρέπει να αφαιρεθεί. Διότι και από αυτούς που δεν έχουν συμπτώματα, το 1/3 θα παρουσιάσει κάποια στιγμή στο μέλλον κάποια επιπλοκή. Το ιδανικό είναι ο ασθενής να χειρουργηθεί για τις πέτρες στη χολή όταν δεν υπάρχει ενεργή φλεγμονή, γιατί η φλεγμονή καθιστά πιο δύσκολη και πιο επικίνδυνη την επέμβαση.

10) Ποια η θεραπεία;

Μέθοδοι όπως λιθοτριψίες ή φαρμακευτικά σκευάσματα που σκοπό έχουν να διαλύσουν τους χολόλιθους δοκιμάστηκαν στο παρελθόν χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα και με γρήγορη επανεμφάνιση των πετρών σε διάστημα 3 – 6 μηνών.

Η πιο αποτελεσματική και μόνιμη θεραπεία είναι η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, δηλαδή η χολοκυστεκτομή. Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστεως δεν προκαλεί καμία διαταραχή στην πέψη των ασθενών μετά το χειρουργείο. Χολή συνεχίζεται να παράγεται αλλά δεν συσσωρεύεται στη χοληδοχο κύστη και έτσι δεν σχηματίζονται εκ νέου πέτρες. Διεθνώς, η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή αποτελεί την πλέον σύγχρονη και αποδεκτή λύση για την αντιμετώπιση της χολολιθίασης και είναι η μια απο τις πιο διαδεδομένες και ασφαλείς επεμβάσεις στις μέρες μας.

11)Τι σημαίνει  λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;

Στη λαπαροσκοπική επέμβαση γίνονται τρεις οπές 5 χιλιοστών και μια 10 χιλιοστών στον ομφαλό, μέσω των οποίων εισάγονται στην κοιλιά το λαπαροσκόπιο (έγχρωμη κάμερα υψηλής ευκρίνειας) με το οποίο ο χειρουργός βλέπει με ακρίβεια τα ενδοκοιλιακά όργανα και ειδικά εργαλεία για την αποκόλληση και την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης γίνεται από τον χειρουργό βλέποντας τις κινήσεις του σε μια τηλεόραση. Έτσι η αφαίρεση της χοληδόχου κύστης μαζί με την πέτρα γίνεται αναίμακτα. Το χειρουργείο διαρκεί συνήθως μία 1 ώρα και ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την επόμενη μέρα ενώ μετά από 3-4 μέρες μπορεί να επιστρέψει στις καθημερινές του δραστηριότητες, καθώς ο μετεγχειρητικός πόνος είναι ελάχιστος.

12)Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής έναντι της ανοιχτής επέμβασης;

  • ελάχιστο τραύμα (μια τομή 1 εκ. και τρεις τομές 0,5εκ)
  • γρήγορη ανάρρωση και ταχεία επάνοδος στην εργασία
  • μηδαμινή απώλεια αίματος
  • γρήγορη έξοδος από νοσοκομείο και μικρότερο κόστος νοσηλείας
  • μεγέθυνση εικόνας κατά 15 φορές και καλύτερος φωτισμός
  • ελαχιστοποίηση μετεγχειρητικού πόνου και εξάλειψη των επιπλοκών
  • μηδαμινή πιθανότητα μετεγχειρητικών συμφύσεων- κήλης- διάσπασης

13)Yπάρχουν κίνδυνοι στη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;

Η επέμβαση είναι απολύτως ασφαλής και αποτελεσματική όταν γίνεται από έμπειρο χειρουργό εξειδικευμένο στην λαπαροσκόπηση και σε ιατρικά κέντρα που διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και υποστήριξη.

  1. 14)Η διατροφή βοηθά στην αντιμετώπιση της πέτρας στη χολή;

Υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες διαιτητικής που βοηθούν στην αντιμετώπιση τη χολολιθίασης, καθώς η διατροφή επηρεάζει το σχηματισμό πέτρας στη χολή. Άτομα που ακολουθούν δίαιτες με πολύ χαμηλές θερμίδες μπορεί να εμφανίσουν πέτρα στη χολή και αυτό γιατί υπάρχει μειωμένη έκκριση χολικών οξέων κατά 40 με 50% και μείωση των φωσφολιπιδίων, η οποία οδηγεί σε μικρότερο απαιτούμενο χρόνο σύνθεσης κρυστάλλων χοληστερίνης. Για τη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης πέτρας στη χολή μπορείτε να ακολουθήσετε τις παρακάτω διατροφικές συμβουλές:

  1. Μειώστε κατά πολύ το ποσό των κορεσμένων λιπών και τρανς λιπαρών στη διατροφή σας, ελαττώνοντας τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα τηγανιτά, το κόκκινο κρέας, τα προκατεργασμένα τρόφιμα και τις υδρογονωμένες μαργαρίνες.
  2. Προσθέστε στη διατροφή σας χυμό από φρέσκο λεμόνι με ελαιόλαδο, ώστε να βοηθήσετε την αποβολή λίθων μέσω του πεπτικού συστήματος.
  3. Αποφύγετε τα κρεμμύδια, τα αυγά και τη σοκολάτα, γιατί αυτά τα προϊόντα προκαλούν συνήθως παροξυσμούς πόνου.
  4. Καταναλώνετε πλήρεις, μη κατεργασμένες τροφές όπως καστανό ρύζι, φασόλια, φρούτα, λαχανικά και ψωμί ολικής αλέσεως, καθώς με τη λήψη φυτικών ινών μειώνετε μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο σχηματισμού πέτρας στη χολή.
  5. Καταναλώνετε  Ω3 λιπαρά οξέα, μέσω του ελαιολάδου και του λινελαίου.
  6. Αποφύγετε τις αυστηρές δίαιτες.

Η σωστή διατροφή μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της πέτρας στη χολή.